Μια εικόνα του Αγίου Μηνά, που χρονολογείται από τον 18ο αιώνα, θα αποκτήσει ο μητροπολιτικός ναός του Ηρακλείου, καθώς αγοράστηκε σε δημοπρασία στη Γερμανία όπου βγήκε στο “σφυρί” μαζί με άλλες 1053 εικόνες της Ορθοδοξίας. Μάλιστα η δημοπρασία έγινε στις 10 Νοεμβρίου, παραμονή της γιορτής, του πολιούχου του Ηρακλείου.
Το θέμα έφερε στο φως ο δημοσιογράφος Νίκος Ψιλάκης, μέσα από το karmanor.gr, ενώ έγραψε σχετικά στη σελίδα του στο facebook ο φιλόλογος και διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου, Νίκος Γιγουρτάκης, ο οποίος μάλιστα έθεσε την πλευρά της λεηλασίας των θησαυρών μας από αρχαιοκάπηλους.
Ο Νίκος Ψιλάκης έγραψε, ανάμεσα στα άλλα:
“Άγνωστο αν η εικόνα προέρχεται από την Κρήτη ή από κάποιαν άλλη περιοχή. Ο Άγιος εικονίζεται σε προχωρημένη ηλικία και γύρω (δεξιά, αριστερά και κάτω) βλέπομε δέκα μικρότερα εικονίδια με στιγμές από το μαρτύριό του. Στην πάνω μεριά της ο Χριστός. Προβαίνει μέσα από τις νεφέλες και κοιτάζει τον άγιό του.
Με συγκίνησε η εικόνα (διαστάσεις 38 Χ 49 εκ). Είναι ένα ακόμη σπουδαίο κειμήλιο που καθρεφτίζει μιαν ολόκληρη εποχή. Την αγωνία των προγόνων να κρατήσουν τα ιερά και τα όσια. Τους ζωγράφους που με τις μικρές τους δυνάμεις προσπαθούσαν να προσεγγίσουν το θείο.
Κοιτάζω τον προστάτη του Μεγάλου Κάστρου σε τούτη την ξενιτεμένη εικόνα κι έρχονται στο μυαλό μου τα βάσανα της Ρωμιοσύνης. Μικρά εργαστήρια, μικρά εσνάφια, αγιογράφοι χωρίς μαθητεία κοντά σε μεγάλους δασκάλους. Άραγε πού ζωγραφίστηκε; Σε ποιο εργαστήρι; Ποιος πιστός εκπλήρωσε το τάμα του στον αγέρωχο άγιο; Σε ποια εκκλησία πρόσφερε την εικόνα; Ερωτήματα που δεν θ’ απαντηθούν. Και το πιο σπουδαίο: Πότε και πώς ξενιτεύτηκε; Πότε και πως ξενιτεύτηκαν οι χιλιάδες λατρευτικές εικόνες που κατακλύζουν σήμερα τον κόσμο;
Και θυμάμαι την ιστορία του δικού μας του τόπου… Οι εικόνες του Αγίου Μηνά που γνωρίζομε σήμερα στην Κρήτη είναι κυρίως αυτής της εποχής. Τότε μόνο επέτρεψαν οι οθωμανικές αρχές στον χριστιανικό πληθυσμό του Μεγάλου Κάστρου να αποκτήσει δικό του ναό, τον σημερινό Μικρό Άγιο Μηνά. Οι υπόλοιπες 130 και πλέον εκκλησίες της πόλης είχαν γίνει τζαμιά, λουτρά, αποθήκες, μαγαζιά, εργαστήρια”.
Ο Νίκος Γιγουρτάκης έγραψε με τη σειρά του, την ημέρα της δημοπρασίας, επικαλούμενος την ανάρτηση του Ν. Ψιλάκη:
“Όσο κι αν μοιάζει απίστευτο, ένας από τους “μικρούς” οίκους δημοπρασιών στη Γερμανία θα δημοπρατήσει σήμερα 1053!! εικόνες χριστιανικής τέχνης. Μία από αυτές είναι ετούτη με τον καβαλάρη Άγιο Μηνά προστάτη της πόλης μας.
Αναρωτιέμαι γιατί η διεθνής νομοθεσία περί αρχαιοτήτων δεν μπορεί (μέσω του αντίστοιχου τμήματος της Ιντερπόλ) να εμποδίσει και να ακυρώσει τέτοιες συναλλαγές με έργα τέχνης που έφυγαν με λαθροχειρίες από τον τόπο τους. Για όσους έχουν ασχοληθεί, το εμπόριο αρχαιοτήτων αποτελεί μείζονα εγκληματική και κερδοφόρα δραστηριότητα παγκοσμίως. Ας μην ξεχνάμε πως οι κατακτητές ναζί εντόπισαν, άρπαξαν (ή κατέγραψαν για να επανέλθουν) αντικείμενα και έργα τέχνης από όλες τις ιστορικές περιόδους της Κρήτης. Ηρωικά και διορατικά (όπως έχει αναφερθεί συχνά) υπεύθυνοι και υπάλληλοι των ελληνικών μουσείων κατάφεραν να παραχώσουν σε μυστικές κρύπτες τα πλέον σημαντικά έργα τέχνης και αρχαιότητες ώστε να μην πέσουν στα χέρια των κατακτητών.
Σημαντικό έργο επιτελούν οι υπηρεσίες της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο να καταγράφουν, να αξιολογούν, και να περισυλλέγουν αρχαιότητες γι αυτό πάντα εκ του πονηρού είναι οι αρνητικές κρίσεις και επικρίσεις προς τους αρχαιολόγους. Aν δεν ήταν αυστηρή η νομοθεσία και δεν υπήρχαν αυτές οι υπηρεσίες ως θεματοφύλακες το ελληνικό κράτος θα ήταν σήμερα γυμνό από τους θησαυρούς του”.
